татар мәктәбенең 9 сыйныфы өчен татар теленнән эш программасы
Татар мәктәбенең 9 нчы сыйныфы өчен татар теленнән эш программасы
“Каралды”
“Югары Стәрле авылы төп гомуми белем мәктәбе” методик берләшмә җитәкчесе: _________________ Сәмигуллина В.Н.
Беркетмә №1. “____” ___________ 2012 ел.
“Килешенде”
“Югары Стәрле авылы төп гомуми белем мәктәбе” укыту һәм тәрбия эшләре буенча директор урынбасары: ______Төхбәтуллина Г.Р.
“____” _________ 2012 ел.
“Раслыйм”
Югары Стәрле авылы төп гомуми белем мәктәбе” директоры:
________________Хәсәншина А.В.
Приказ №1. “____” ________ 2012 ел
Татарстан Республикасы Азнакай муниципаль районы
муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе
«Югары Стәрле авылы төп гомуми белем мәктәбе”
9 нчы сыйныф өчен
татар теленнән эш программасы
Шәйхетдинова Фәния Фәрәгать кызы
( I квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы )
Педсовет утырышында каралды.
Беркетмә №1 “____” _____________2012 нче ел.
2012-2013 нче уку елы.
АҢЛАТМА ЯЗУЫ.
Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:
5-9 нчы сыйныфларда татар теленнән төп гомуми белем бирүнең максатлары:
Төп бурычлар:
Формалаштырылган осталык һәм күнекмәләр (уку елы башына)
Укучылар үзләштерергә тиешле осталык һәм күнекмәләр (уку елы ахырына)
Укыту- методик комплекты
Татар теле: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 9 нчы сыйныфы өчен дәреслек /М.З.Зәкиев, С.М. Ибраһимов– Казан: Мәгариф, 2008. ( № 70, утвержден Приказом МО и Н РТ № 2426/1 от 15.05. 2011 )
Татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты, 2008
Программа. Казан, "Мәгариф", 2010.Татар телендә урта гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программа. . М.З.Зәкиев, С.М.Ибраһимов, Н.В.Максимов. 5-11. Казан “Мәгариф” нәшрияы, 2010 . ( № 235, утвержден Приказом МО и Н РТ № 426/1 от 15. 05 2011 )
Методик ярдәмлекләр:
2004.
4. Максимов Н.В., З.В. Шәйхразиева. Урта мәктәптә татар теле укыту. Кушма җөмлә синтаксисы: укытучылар өчен методик кулланма.- Казан: “Мәгариф”, 2005.
ТАТАРСТАН МӘГАРИФ ҺӘМ ФӘН МИНИСТРЛЫГЫ ТАРАФЫННАН НӘШЕР ИТЕЛГӘН “ТАТАР ТЕЛЕННӘН ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮНЕҢ ДӘҮЛӘТ СТАНДАРТЫ”НА НИГЕЗЛӘНЕП ТӨЗЕЛГӘН ГОМУМИ ТӨП БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕНЕҢ
9 НЧЫ СЫЙНЫФ УКУЧЫЛАРЫ ӨЧЕН ТАТАР ТЕЛЕННӘН ЭШЛӘНГӘН ПРОГРАММАНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ
2010 нчы елда ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән программа буенча татар теленә 68 дәрес каралган, мәктәпнең базис укыту планы буенча уку елы дәвамында 70 дәрес үткәрү планлаштырыла. Өстәлгән ике дәрес йомгаклау һәм имтиханга әзерләнү максатында файдаланыла. Һәр тема нигездә программада каралган сәгать санынча өйрәнелә. Аерма бары тик ике дәрескә генә ка-рый. «Лексикология» темасында 4 сәгатьнең - берсе , «Синонимнар» темасында 6 сәгатьнең берсе диктант өчен алынды. Төп программада (Татар телендә урта гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программа (5-11 нче сыйныфлар). – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2010) “Тел турында мәгълүмат. Телнең иҗтимагый әһәмияте” бүлеген өйрәнү өчен 10 сәгать бирелүе күрсәтелгән. Ләкин ,чынлыкта , тема-ларны өйрәнү өчен бирелгән гомуми сәгатьләр саны, кабатлау белән бергә, 8 сәгать кенә, Шуңа күрә планның “Төп программада бирелеше” графасында 10 сәгать дип түгел, 8 сәгать дип күрсәттем. Артык 2 сәгать 1 сочинение һәм 1 тест өчен файдаланылды.
Бәйләнешле сөйләм үстерүгә 10 сәгать куелган. Төп программаның 11 нче битендә күрсәтелгәнчә, 8 изложение яздырту планлаштырыла; 37 нче биттә 2 изложение яздыру турында әйтелә, ә 62 нче биттә 4 изложение яздыру кирәклеге күрсәтелә. IX сыйныфта текстлар озын, сүз саны күп, 45 минут эчендә тулы изложениене язып өлгерү мөмкин түгел. Шуңа күрә ике контроль изложение яздыру өчен, бәйләнешле сөйләм үстерүгә бирелгән сәгатьләрнең 4 се алынды. Ә изложениеләр санын, имтиханга әзерләнү максатында, 5 итеп алдым, чөнки дәүләт йомгаклау аттестациясенең яңа формасында да, традицион формада да изложение яздырырга кирәк.Алдагы елларда тестлар эшләүгә игътибар азрак бирелгәнгә һәм сыйныфның үзенчәлеген истә тотып, сәгатьләрнең 2 се ДЙАдагы КҮМның С1, А һәм В өлешләрен язмача башкару максатында файдаланыла. Конспектлар төзү, тезислар язу, аларны редакцияләү, сәнгатьле уку, әдәби телдә сөйләм күнекмәләрен текстлар өстендә эшләп камилләштерү, язмаларны тел, төгәллек һәм сөйләм матурлыгы, грамоталылыгы ягыннан бергәләп тикшерү һәм төзәтү эшләре; китаплар, массакүләм мәгълүмат чаралары, интернет ресурслар һ.б. чаралар белән эшләү алымнарын үзләштерү темаларны өйрәнү барышында башкарыла.
Дәрес темасы
Сәгать саны
Дик-
тант
Изло-
жение
Сочи-
нение
Б.С.Ү.
(бәйләнешле сөйләм үс-терү)
Тест
Искәрмә
төп программада
эш программасында
Фонетика. Сөйләм авазлары, аларның кулланылышы: авазларның охшашлануы, чиратлашуы; авазлар чиратлашканда, мәгънәнең үзгәрүе
2
2
Дөрес сөйләү һәм язу: сүзнең әйтелеше һәм язылышы, сүз ярдәмендә белдерелгән мәгънә
2
2
Лексикология.Татар әдәби теленең сүзлек составы. Сүзнең лексик мәгънәсе, бер һәм күп мәгънәле сүзләр, сүзнең туры һәм кү-черелмә мәгънәләре. Синоним, омоним, антоним сүзләр. Фразеологизмнар. Про-фессионализмнар. Диалектизмнар. Неоло-гизмнар. Архаизмнар. Алынма сүзләр. Сүзлекләр.
4
3
1 к.
1 ( те-маны өйрәнү эчендә)
1 сәгать диктантка алынды
Сүз төркемнәре: мөстәкыйль мәгънәле сүз төркемнәре, ярдәмче сүз төркемнәре
2
2
1 -текст өстендә эш
Сүзләрнең ясалышы һәм язылышы: тамыр, ясалма, кушма, парлы, тезмә, кыскартылма сүзләр
2
2
Кушымчалар: ясагыч һәм төрләндергеч кушымчалар, модальлекне белдерүче һәм бәйләгеч кушымчалар, бифункциональ кушымчалар; кушымчаларның язылышы
2
2
Гади җөмлә синтаксисы. Гади җөмлә синтаксисы.Сүзләр арасында мәгънә мөнәсәбәтләре: ияртүле һәм тезүле бәйләнеш. Җөмләдә кушымчаларның, теркәгечләрнең, кисәкчәләрнең, бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең язылышы; сставында аерымланган кисәге, аныклагычы, тиңдәш кисәкләре, гомумиләштерүче сүзе, кереш яки эндәш сүзе, өстәлмәсе булган җөмләләр; аларда тыныш билгеләре
4
4
1- әдәбият дәресен-дә язылган сочине-ниене тел, төгәллек һәм сөйләм матур-лыгы , грамоталы-лык ягыннан бергә-ләп тикшерү
1 Дәүләт йомгаклау ат-теста-циясенә әзерлек
Кушма җөмлә синтаксисы. Җөмләләр арасында тезүле һәм ияртүле бәйләнеш: тезмә һәм иярченле кушма җөмләләр; теркәгечле һәм теркәгечсез тезмә кушма җөмләләрдә бәйләүче чаралар, тыныш билгеләре; аналитик һәм синтетик иярчен җөмләле кушма җөмләләр, иярчен җөмләне баш җөмләгә бәйләүче аналитик һәм синтетик чаралар, аналитик һәм синтетик иярченле кушма җөмләләрдә тыныш билгеләре
6
6
2 с. –контроль изложение
1 к. Дәүләт йомгаклау ат-теста-циясенә әзерлек
Стилистика һәм сөйләм культурасы. Стилистика. Әдәби сөйләм, аның стиль-ләре. Функциональ стильләр: матур әдә-бият стиле, аның лексик һәм грамматик үзенчәлекләре; көндәлек матбугат стиле, аның үзенчәлекләре; фәнни стиль, аны үстерү өчен кирәкле шартлар; рәсми стильгә хас үзенчәлекләр; эпистоляр стиль, аның телебез тарихында тоткан урыны.
Төрле сүз төркемнәренә тупланган сүзләрне сөйләмдә куллану. Грамматик синонимнар, аларның төрләре: морфоло-гик һәм синтаксик синонимнар. Морфо-логик синонимнарны сөйләмдә куллану үзенчәлекләре. Синтаксик синонимнаның үз эчендәге төрләре: сүзтезмәләрнең си-нонимлыгы, җөмлә кисәкләрен синони-мик куллану, бер һәм ике составлы җөм-ләләрнең синонимлыгы, фигыль юнәлеш-ләре белән бәйле синонимлык (актив һәм пассив төзелмәләр синонимлыгы), туры һәм кыек сөйләм синонимлыгы. Анали-тик һәм синтетик иярчен җөмләләрнең синонимлыгы, иярчен кисәк һәм иярчен җөмлә синонимлыгы, тезмә кушма җөм-ләләрне синонимик куллану.
Лексик һәм грамматик калькалар, аларның татар сөйләмендә кулланылышы.
Сөйләм культурасы, аның нигезләре: төгәллек, аңлаешлылык, чисталык, җый-наклык, аһәңлелек.
20
6
6
2
6
19
6
5
2
6
1 (те-ма-ны өй-рәнү эчен-дә)
1 к.
1
1
1- конспект һәм тезис язу
1-үтенеч, ышанычна-мә язу
1- изложение язу.
1 сәгать кон-троль диктант-ка алынды
Тел турында гомуми мәгълүмат. Телнең иҗтимагый әһәмияте. Тел үсеше турында гомуми мәгълүмат.Тел һәм тарих, хәзерге милли татар әдәби теленең тамырлары, милли та
тар әдәби теленең формалашуы. Хәзерге татар әдәби теленең үсеше.
Татар сөйләмә теленең диалектлары. Татар әдәби теленең сафлыгын, аһәңен, матурлыгын, гаиләдә һәм мәктәптә тәрбияви көчен саклау.
Икетеллелек. «Татарстан Республикасы халыклары телләре турында» Татарстан Республикасы Законы.
Хәзерге татар әдәби теленең үсеш үзенчәлекләре
Тел гыйлеменең әһәмияте, төп бүлекләре
Кабатлау
8
4
2
2
8
4
2
2
1 к.
1 –рецензия язу
2 –контроль изложение
Резерв
4
2
1 с.к. диктант-ка, 1с.тестка, 1с. сочинение-гә , 1с. к. изло-жениегә алын-ды
Барлыгы
54
50
3 к.
1
1
10
2 ( 1с. Б.С.Ү. дән , 1 с. ре-зерв-тан алы-нып күрсә-телде)
6 ( 1с. “сочине-ние “ графа-сында күрсә-телде)
Укыту-тематик планлаштыру
Сыйныф - 9
Сәгатьләр саны:
Барлыгы - 70 сәгать, атнага - 2 сәгать
Язма эшләр
I чирек
II чирек
III чирек
IV чирек
Барлыгы
Диктант
1(к.)
-
1 (теманы өйрәнү эчендә) + 1 (к.)
1 (к.)
4 (3 к.)
Изложение
1 (теманы өйрәнү эчендә)
1 (к)
1
1 + 1 (к)
5(2 к.)
Сочинение
-
-
1
Тест
1
1 (к.)
-
-
2 ( 1 к.)
Б.С.Ү.
1
2
2
2
7 (+ 4 с. изложение)
Календарь –тематик планлаштыру
№
Дәрес темасы
Сәг.
са-ны
Уку-укыту эшчәнлегенең төрләре
Материалны үзләштерүдә көтелгән нәтиҗәләр
Үткәрү вакыты
План
Факт
I чирек – 18 сәгать
Үткәннәрне тирәнәйтеп кабатлау.- 24 сәгать. Фонетика- 4 сәгать
6.09
1
Фонетиканың өйрәнү объ-ектлары һәм юнәлешләре.
1
Фонетик зарядка. Дәреслек белән эшләү. Конспектлау методикасы белән таныштыру. Үтелгән мате-риал буенча сорауларга җавап алу.
Авазларның үзенчәлекләрен әйтеп бирә белү, аларны сөйләмдә дөрес куллана белү.
2
Сөйләм авазлары, аларның кулланылышы.
1
Җөмләләрне уку һәм аваз үзгә-решләрен билгеләү. Сүз, җөмлә, текст транскрипциясен язу.
Сөйләм авазларын аера белү, фонеманың аваздан аермасын аңлау, аларны дөрес кул-лану.
7.09
3
Дөрес сөйләү һәм дөрес язу.
1
Фонетик зарядка. Сүзләрне иҗек-ләргә бүлеп, аларның төрләрен әйтү. Сүзләргә фонетик анализ ясау.
Авазларны дөрес әйтә һәм язуда дөрес кул-лана белү; иҗекләрнең төрләрен күрсәтә белү; фонетик анализ ясый белү.
13.09
4
Сүзнең әйтелеше һәм язылы-шы.
1
Татар орфографиясенең төп прин-циплары белән танышу. Орфогра-фик һәм орфоэпик сүзлекләр бе-лән индивидуаль эш. Сорауларга җавап бирү. Тест эшләү.
Татар орфографиясенең принципларын бе-лү.Сүз ярдәмендә белдерелгән мәгънәне аңлау.
14.09
Лексикология – 3 сәгать+ 1 к. диктант
20.09
5
Татар әдәби теленең сүзлек составы. Сүзнең лексик мәгънәсе. Миниатюр изло-жение.
1
Сүзләрнең лексик һәм грамматик мәгънәләрен билгеләү. Изложение язу.
Сүзләрнең лексик һәм грамматик мәгънә-ләрен таба белү.Синоним,антоним, омо-
нимнарны таба һәм куллана белү, архаизм, диалектизм, алынма сүзләр һәм профес-сионализмнарны аера белү. Изложение текстын язганда сүз байлыгы белемнәрен куллана алу.
6
Фразеологизмнар, аларның кулланылышы.
1
Мисаллардан фразеологик әйтел-мәләрне табу һәм мәгънәләрен аң-лату
Фразеологик әйтелмәләрне тексттан таба һәм сөйләмдә куллана белү.
21.09
7
Татар теленең кулланылыш өлкәсе һәм дәрәҗәсе ягын-нан сүзлек составы. Сүз-лекләр.
1
Укытучы сөйләме.Сорауларга җавап бирү. Синоним, омоним, антонимнарны табу, билгеләмә-ләрен әйтү.Тексттан архаизм, алынма сүзләрне, диалектизм һәм профессионализмнарны табып язу. Аңлатмалы, энциклопедик, этимологик, тәрҗемәле сүзлекләр белән эшләү.Аңлашылмаган сүз-ләрнең мәгънәләрен язу. Практик эш.
Бер һәм күп мәгънәле сүзләр, сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләрен аера белү. Сүзлекләрнең төрләрен аера һәм куллана белү.
27.09
8
Гомуми белем һәм күнек-мәләрне тикшерүгә кереш контроль диктант.
1
Диктант яздыру.
Белем һәм күнекмәләрне гамәлдә куллана белү
28.09
Морфология – 6 сәгать + 1 с. Б.С.Ү.
4.10
9
Хаталар өстендә эш. Сүз төркемнәре. Мөстәкыйль мәгънәле сүз төркемнәре.
1
Эзләнү, тикшеренү: аңлатмалы сөйләү, чагыштыру, әңгәмә үткәрү. Сүзләргә морфологик анализ ясау.
Мөстәкыйль мәгънәле сүз төркемнәрен белү.Сүзләргә морфологик анализ ясау, сөйләмдә дөрес куллану.
10
Бәйләнешле сөйләм үстерү. № 1. Сәнгатьле уку, текст өстендә эшләү.
1
Укытучы укыганны тыңлау, план төзү һәм сөйләп карау.
Текстның темасы, төзелеше һәм төп фике-ре турында белү. Текст эчтәлеген кыскача сөйли алу.Тәрбияви әһәмиятен аңлау.
5.10
11
Сүз төркемнәре. Ярдәмче сүз төркемнәре.
1
Эзләнү, тикшеренү :аңлатмалы сөйләү, чагыштыру, әңгәмә үт-кәрү. Сүзләргә морфологик ана-лиз ясау.
Мөстәкыйль, бәйләүче, модаль мәгънә бел-дерүче сүз төркемнәрен таный һәм сөйләм-дә куллана белү.
11.10
12
Сүзләрнең ясалышы һәм язылышы.
1
Бирелгән сүзләрнең мәгънәле ки-сәкләрен табу, төзелеше ягыннан тикшерү.Сүз ясалышы ысуллары-ның һәрберсенә мисаллар уйлап язу. Тексттагы тамыр һәм ясалма сүзләрне аерып әйтү, ясалма сүз-нең тамырын һәм кушымчасын билгеләү.
Сүзне мәгънәле кисәкләргә аера белү, ясал-ма һәм тамыр сүзләрне аера һәм сөйләмдә куллана белү. Татар телендә сүз ясалыш ысулларын ( кушымчалау, сүзләр кушылу, бер сүз төркеменнән икенчесенә күчү-конверсия, сүзләрне кыскарту, фонетик, сүзнең мәгънәсен үзгәртү) белү.
12.10
13
Сүзләрнең ясалышы һәм язылышын ныгыту күне-гүләре.
1
Сүзләрне ясалышы һәм төзелеше ягыннан тикшерү. Сүз ясалышын гомумиләштереп кабатлау өчен күнегүләр эшләү.
Сүзләрнең ясалышы һәм дөрес язылышын белү.
18.10
14
Кушымчалар һәм аларның язылышы.
1
Сүзләрдәге кушымчаларның функцияләрен аңлату.Сүзләргә тиешле кушымчаларны куеп язу. Кушымчаларның кайсы сүз төрке-менә ялгануын әйтү.
Кушымчалар һәм аларның төрләре: сүз ясагыч кушымчалар, мөнәсәбәт белдерүче кушымчалар; мөнәсәбәт белдерүче кушым-чаларның төрләре: бәйләгечләр, модаль мәгънә белдерүче кушымчаларны аера бе-лү. Бифункциональ кушымчаларны аңлау.
19.10
15
Кушымчаларның дөрес язы-лышын ныгыту күнегүләре.
Дидактик материал буенча күне-гүләр эшләү, кушымчаларның төрләрен әйтү.
Кушымчаларның сүзләргә ялгану тәрти-бен, дөрес язылыш кагыйдәләрен белү. Сүз төзелешен тикшерү.
23.10
Синтаксик берәмлекләр һәм тыныш билгеләре -10 сәгать + 3 с. Б.С.Ү. + 2 тест
16
Гади җөмлә синтаксисы. Сүзләр арасында мәгънә мөнәсәбәтләре.
1
Укытучы аңлатмасы.Бирелгән сорауларга җавап бирү. Җөмлә-дән сүзтезмәләрне аерып язу. Кабатлау, күнегүләр эшләү .
Сүзләр арасында бәйләнеш төрләре: тезүле һәм ияртүле бәйләнешне аеру. Ияртүче һәм иярүче компонентларны билгеләү. Те-зүле һәм ияртүле бәйләнешне тәэмин итү-че чараларны таба белү. Хәбәрлекле, ачык-лаулы, аныклаулы мөнәсәбәтләрне аңлату. Кушымча, теркәгеч, кисәкчәләрнең, бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең дөрес язылышын бе-лү.
26.10
17
Б.С.Ү.№ 2. Тестлар ярдә-мендә укучыларның белем сыйфатларын тикшерү.
Автор: Шәйхетдинова Фәния Фәрәгать кызы