ТАТАР УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕНЕҢ 8 НЧЕ СЫЙНЫФЫ ӨЧЕН ТАТАР ТЕЛЕННӘН ЭШ ПРОГРАММАСЫ

Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

1.Россия Федерациясендә мәгариф турында” Федераль Законы, декабрь, 2012 ел.

2.“Мәгариф турында” Татарстан Республикасы Законы, 2013 ел.

Төп гомуми белем бирү федераль дәүләт белем бирү стандартлары. Россия Федерациясе Мәгариф һәм фән министрлыгы, 17 декабрь, 2010 ел.

3.“Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы (2004 ел, 1 июль).

“2004-2013 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан 4.Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы” (2004 ел, 11 октябрь).

4.Татар телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләре өчен ана теленнән программа (5-9 нчы сыйныфлар) / Төзүче-авторлар – Г.Р.Галиуллина, М.М.Шәкүрова. – Казан, Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, 2013.

5.Татар телендә урта гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программа (5-11 нче сыйныфлар). – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2010.

6.Белем бирү учреждениесенең базис укыту планы. Белем бирү учреждениесенең 2013-2014 нче уку елына белем бирү программасы.

7.ТР Мәгариф һәм фән министрлыгының “Федераль дәүләт белем стандартлары нигезендә мәктәпләрдә татар телен һәм әдәбиятын укыту турында” 12138/13 номерлы (7.09.2013) хаты.

8.Татар телендә урта гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программа (5-11 нче сыйныфлар). – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2010.

9.Районның татар теле һәм әдәбияты укытучыларының методик берләшмә утырышының 1 нче номерлы беркетмәсе 19.08.2014

Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

Китерелгән эш прграммалары Татар телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләре өчен ана теленнән программа га (Төзүче-авторлары: Г.Р. Галиуллина, М.М. Шәкүрова– Казан:, 2013.) нигезләнеп төзелде , әмма сәгатьләр бүленеше булмаганлыктан Районның татар теле һәм әдәбияты укытучыларының методик берләшмә утырышы беркетмәсе ( 23.08.2013 № 1) карары нигезендә дәресләр 2010 елгы программага нигезләнеп калдырды.

Шулай да кайбер темалар һәм төшенчәләр өстәлде. “Текст синтаксисы турында гомуми төшенчә” дигән темасы өстәлде.

Эш программасын төзүдә кулланылган дәреслек:

Укыту планында 8 нче сыйныфта татар теленнән атнага 3 сәгать вакыт бирелә. Татар теленнән тематик планны “Татар телендә урта гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программага ( 5- 11 нче сыйныфлар. – Казан: Мәгариф, 2010), Татар теле: Татар урта гомуми белем бирү мәктәпләренең 8 нче сыйныфы өчен дәреслеккә (Зәкиев М. З. -Казан: Мәгариф, 2007) нигезләнеп төзелде.

Эш программасы структурасы.

Татар теленнән эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш программасының эчтәлеге.

Яңа стандарттагы иң мөһим таләп мондый: мәктәпне тәмамлаганда, «укучы үз алдына максат куярга һәм аны тормышка ашыру юлларын үзе таба алу дәрәҗәсенә күтәрелергә тиеш”. Бу – яңа стандартта эшлекле белем дип атала. Эшлекле белем – стандарт керткән яңалыкның әһәмиятле эчтәлеген ачып бирүче иң гомуми төшенчә. 8 нче сыйныф өчен әзерләнгән эш программасының эчтәлеген мәктәптә үзләштерелергә, камилләштерелергә тиешле гомумкүнекмәләр, татар әдәбияты курсы буенча махсус белем һәм күнекмәләр тәшкил итә.

8 нче сыйныфта татар теленнән белем бирү максатлары:

1.Укучыларның башлангыч мәктәптә фонетик, орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик нигезләреннән алган белемнәрен системалаштыру, катлаулырак формаларда өйрәтүне дәвам итү.

2.Укучыларның иҗади һәм мөстәкыйль фикерли алу мөмкинлекләрен үстерү, үз фикерләрен дәлилләргә күнектерү.

3.Телнең төп грамматик чараларын сөйләм процессында куллануга ирешү.

4.Татар әдәби тел нормаларын һәм стилистик мөмкинлекләрен ачык күзаллауга, аларны тиешенчә куллана белергә өйрәтү, сөйләм эшчәнлегенең үзара аралашу чарасы икәнен аңлату.

5.Телнең милли мәдәниятнең чагылышы булуын, тел һәм тарих бердәмлеген аңлату, татар теленең милли-мәдәни үзенчәлегенә төшендерү; татар һәм башка халыкларның рухи мирасына ихтирам тәрбияләү.

Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.

Коммуникатив компетенция. Сөйләм эшчәнлегенең төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу һәм язма сөйләм) үзләштерелә.Укылган яки тыңланган текстның темасы, төзелешен һәм төп фикерен , жанрын ачыклый, текст буенча әңгәмә үткәрә, үз фикерен дәлилли, телнең орфографик һәм орфоэпик, лексик, морфологик, синтаксик нормаларын саклап, телдән яки язмача эчтәлеген кыскача, тулы, сайлап алып җиткерә. Телнең әдәби тел нормаларын саклап, төрле темаларга диалогик һәм монологик сөйләм оештыра, төрле стиль һәм жанрларда текстлар төзи. Төрле типтагы язма эшләр, шул исәптән компьютер кулланып башкара. Татар сөйләм этикеты нормаларын дөрес һәм урынлы куллана.

Лингвистик компетенция. Татар теленең иҗтимагый – мәдәни роле. Татар милли әдәби теле һәм аның төп орфографик һәм орфоэпик нормалары. Сүзләр һәм җөмләләр арасында бәйләнеш төрләре. Җөмләләрне төркемләү приниплары. Туры һәм кыек сөйләм. Текст, аның төзелеше. Кушма җөмлә һәм аның төрләре. Җөмләгә синтаксик анализ ясау.

Программаның эчтәлеге.

Сәгатьләр саны:

Укыту планында - 102 сәг.

Эш планында – 102 сәг.

Атнага – 3 сәг.

Диктантлар – 8 (4 контроль).

Изложениеләр – 6 (2 контроль).

Сочинениеләр – 6 (2 контроль).

Үзләштерелергә тиешле төп бүлекләр:

I.Үткәннәрне тирәнәйтеп кабатлау.

II.Туры һәм кыек сөйләм.

III.Кушма жөмлә.

Тезмә кушма җөмлә.

Иярченле кушма җөмлә.

Иярчен җөмләләрнеӊ төзелеш ягыннан төрләре.

Иярчен җөмләләрнеӊ мәгънә ягыннан төрләре.

IV.Катлаулы төзелмә.

V.Пунктуация.

Эш программасында шулай ук гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәбенең 5-9 нчы сыйныфларында укучыларның ана теленнән белем һәм осталыккүнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.

Укучылар уку елы башында һәм уку елы ахырында үзләштерергә тиешле осталык һәм белем күнекмәләре, 8 нче сыйныф укучыларының сөйләме һәм күнекмәләренә таләпләр, татар теленнән үзләштерелергә һәм камилләштерелергә тиешле гомумкүнекмәләр күрсәтелде..