"Тылсымлы сүзләр". Гомуми сөйләм җитлекмәгәнлеге булган өлкән мәктәпкәчә балалар өчен инновацион проект.
Хәзерге вакытта ата-аналар балаларга тирә-юньдәге кешеләр белән аралашуга күбрәк ирек бирергә омтылалар, башка кешеләр белән аралашу культурасын тәрбияләүгә тиешле игътибар бирмиләр. Билгеле аралашу шартларында этикет формулаларын акрынлап үзләштереп, бала сөйләм тәртибенең социаль-этика кагыйдәләрен дә аңлый һәм үти башлый. Урта мәктәп яшенә җиткәч, ул, кем белән ("үзенең", "чит" олы кеше белән яки яшьтәше белән) һәм нинди шартларда сөйләшкәнгә карап, хәл-роль тәртип кагыйдәләрен дифференциацияләп үзләштерә. Бу критерийләргә бала ничек сөйләшәчәге бәйле: тупас, ягымлы, боеручан, көйсезләнеп, оялчан итеп, боерык тавыш белән; нинди тел чараларын, үрнәк аралашу шартларында беркетелгән нинди сүзләр һәм тәгъбирләр куллана, сайлый. Мәктәпкәчә балаларга аңлаешлы булган аралашу этикетын үтәү, аралашуда уңай бәйләнеш барлыкка килүгә, үзара аңлашуга ярдәм итә.
6 яшькә җиткәч тә мәктәпкәчә балалар хәл-роль тәртип кагыйдәләрен начар дифференциацияләлиләр (ни кадәр төзәтелсә дә, өлкән кешегә "син" диләр; "исәнмесез", "сау булыгыз" урынына "сәлам", "хуш" һәм башкаларны әйтәләр). Шул сәбәпле аралашу тәртибе культурасын тәрбияләү иртәрәк башланган саен, бала аралашу тәртибенең социаль-этика кагыйдәләрен максатлары, аралашу шартлары һәм социаль рольләре өчен әйбәтрәк куллана.
Автор: Колпакова Татьяна Поликарповна