Өч яшь кризисы

Өч яш кризисы

Балаларның өч яшь кризисына эчтән караш: нәрсә ул, аның алдыннан нәрсә була һәм ул ничек үтә.Өч яшь кризисы – ул баланың яшь тәнкыйте, балачактан мәктәпкәчә күчерелә торган бер адым. Шул кризисны, телисезме – теләмисезме бала үтәргә тиеш. Шуңа күрә ата-аналар бу кризиска әзерләнеп торырга тиеш. Ситуативность астында психологлар сабыйның туры бәйле тәртипләрен күздә тоталар. Ситуация һәм тирә-яктагы әйберләр сабыйга рәвешчә эш итәләр. Педагогикада өч яшь кризисына ияреп барган "симптомнар" билгелиләр:

• Негативизм. Негативизм - бу тыңламау гына түгел, бу барлыгын киресенчә эшләргә омтылыш. Негативизм шулай расларга була: кызыл - бу яшел, алма - бу кыяр һәм башкалар.

• Кирелек. Беркадәр чыганакларда өч яшь кризисын «яшь белән кирелекләр» атыйлар. Кирелек, негативизмнан аермада, конкрет кешегә түгел, әнигә, әтигә, әбигә яки бала караучыга, ул үзенчәлексез протест була.

•Көнчелек. Әгәр дә гаиләдә бер бала зуррак булса, көнчелек яшькече була. Шулай булмас өчен ике балага да тигез итеп игътибар итәргә кирәк.

3 ел кризисын йомшарту өчен 8 кагыйдә:

1. Тынлык, тынлык кына. Шулай итеп, бу булды, Сезнең бала ачулана башлады. Сабый үз-үзеннән чыга, кычкыра, ә Сез бөтенләй югалдыгыз? Акыллы булыгыз һәм түзегез. Әгәр сабый еш киреләнсә, аның кирелеген көчләп сындырырга тырышмагыз. Булыгыз хәйләкәррәк, сез бит олы һәм тәҗрибәрәк. Көлегез, мәзәккә борыгыз.

2. Уңай мөнәсәбәт – уңыш залогы. Баланы көтмәгәндә ваткан чынаяк, пычранган кием өчен тиргәргә башлыйлар. Һәм сабый акрынлап сез аны яратмыйсыз дип уйларга башлый. Ешрак мактагыз баланы, күрсәтегез мәхәббәтегезне, йомшак кына аңлатыгыз, нәрсәдә ул ялгыша.

3. Тәҗрибә… Идеаль кешеләр булмавын исегездә тотыгыз, ә инде бигрәк тә, Сезнең сабый ялгышмас дип көтмәгез. Рөхсәт итегез аңа кайчакта егылырга, күчерелмә мәгънәдә, әлбәттә. Аңа гомуми бәяләр бирмәгез. Сезнең «пешмәгән» сүзегез баланы яраларга мөмкин һәм алдагы психология проблемалар өчен нигез куярга.

4. Бернинди «бүтән» балалар. Балагызны беркем белән дә чагыштырмагыз. Үрнәккә балага үзен китерегез: «Ә менә бүген синең чәчәгең яхшырак чыкты, кичәгесенә караганда». Бу балада үсергә теләген уята.

5. Үзе хәл итә. Шул яшьтә бала мөстәкыйль булырга тели. Рөхсәт итегез аңа нәрсәдер эшләргә, мәсәлән, чәчәккә су сибәргә, ашаганнан соң кашыкларны, тәлинкәләрне җыярга. Хәтта чәчәк шиңсәдә, ә шулпага бала чәнечкене китәрсә әрләмәгез, түзегез. Баланың тәме өстеннән көлмәгез, әгәр ул зәңгәр ыштан, кызыл футболканы һәм сары панаманы кияргә теләсә дә - сабый өчен бу бик кирәк. Ә тәмне акрынлап ялгап була. Балага сайлау ясарга тагъдим итегез. Сорагыз, нәрсә ул тели ашарга, укып алырга, нинди уенчыклар ул тели алырга йөкларга ятканда. Сабый мөстәкыйль карарлар ясарга өйрәнә.

6. Уен… Сезнең сабый әле бала, ә балалар уйнарга яраталар. Уен хәзер бала өчен баш эшчәнлек. Ешрак балагыз турында уен вакытында белә аласыз. Уйлап табыгыз рольле уеннар, алар аша бала бик яхшы хәбәрне аңлый. Әдәплелек кагыйдәләрен, тәртип нормаларын аңлатыгыз.

7. Килешүләр эзләгез. Әйләнеч юллар эзләгез, баланың кирелегеннән маневралар башкарыгыз. Һичсүзсез тыңлаучанлыклар таләп итмәгез.

8. Җылы сүз… Шул яшьтә бала яңа тойгы сынарга башлый - үз уңышлары өчен горурлык. Хәтта иң кечкенә уңышлары өчен дә хуплагыз.

Гәпләшегез бала белән, фикер алышыгыз, аның сорауларына җавап бирегез. Исегездә тотыгыз, сабый өчен Сез – иң якын дус.

Йомгаклау. Өч яшь кризисы сөекле кешене үстерүдә бик мөһим чор. Яратыгыз, уйнагыз, бала белән гәпләшегез, аның ихтыяҗларын хисапка алыгыз. Шәхес буларак аны ихтирам итегез һәм бүтәннәрне ихтирам итәргә өйрәтегез. Шулай сез сабыйга авыртусыз өч яшь кризисын үзып китәргә ярдәм итәсез.