Проект эше

9 нчы сыйныфта яңа формада бердәм республика тесты (БРТ) уздыру чынбарлыкка әйләнеп бара. 2012 нче елда татар теленнән яңа формада имтихан Татарстан Республикасының берничә районында эксперимент буларак уздырылды. Ә 2012 - 2013 нче уку елыннан барлык мәктәпләрдә дә гамәлгә кертелде . Миңа да, 9 нчы сыйныфларда татар теле һәм әдәбияты укытучысы буларак, укучыларны БРТ на әзерләү бурычы йөкләнелде.

Әйе, татар теленнән БРТ гамәлгә кертелде , шунлыктан укучыларда татар теленнән белем сыйфаты өчен җаваплылык та арта, белем бирүнең эзлеклелеген саклау принцибы тормышка аша, ә иң мөһиме, укучыдагы белем сыйфатына объектив бәя биреп булачак. Шулай ук 9 нчы сыйныф чыгарылыш укучысы системалы белем алса гына, БРТ на уңышлы әзерләнә һәм, анда катнашып, белем алуның югары баскычына күтәрелә ала.

БРТ да 21 нче код буенча 3 бүлек карала:

- аудио язма тыңлап, җыйнакландырылган изложение язу;

- тестлар эшләү;

- текстка нигезләнеп иҗади эш башкару.

Бу бүлекләр нигезендә, укучының мәктәп программасында өйрәнелгән фонетика, орфоэпия, орфография, лексика, фразеология, морфемика, сүз ясалышы, грамматика (морфология, синтаксис), пунктуация, сөйләм эшчәнлегенә өйрәтү бүлекләрендә алынган белемнәрен гамәли куллана белү дәрәҗәсен тикшерү өчен тест формасында биремнәр эшләү үткәрелә. Шулай ук җыйнакландырылган изложение һәм текстка нигезләнеп иҗади эш башкару, дәлилләү күз алдында тотыла.

Бу проектта укытуның традицион булмаган яңа формаларына һәм алымнарына зур игътибар бирелә. Бу юнәлештә укучыларның белем һәм күнекмәләрен тикшерүдә объектив һәм уңайлы ысулларның берсе булган тестлар аеруча киң файдаланыла. Тестлар ике бүлектән тора: теориягә караган тест сораулары һәм гамәли тест сораулары. Тест сораулары берничә вариантта эшләнде.

Тестлар “җиңелдән-авырга” принцибы буенча төзелде. Тестлар белән беррәттән, контроль эш үткәрү максатында, грамматик биремнәр өстәп бирелде. Мисаллар татар әдәбияты әсәрләреннән, вакытлы матбугаттан, фольклор әсәрләреннән, мәкальләрдән, халык җырларыннан һәм шулай ук сөйләм теленнән алынды. Азакта шартлы кыскартмалар белән язучыларның исемлеге китерелде.

«Татар теленнән Бердәм республика тестына (БРТ на) әзерләү» проекты татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты, татар телендә урта(тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программасы (1-11 нче сыйныфлар.-Казан: Татарстан китап нщшрияты, 2011 нче ел.), шулай ук 9 нчы сыйныф дәреслеге (авторлары М.З.Зәкиев, С.М. Ибраһимов) нигезендә, 21 нче код ка туры китереп төзелде.