Метапредмет дәрес. А. Гыйләҗевнеӊ «Өч аршын җир» әсәренә
Бу дәрес 11 класста А. Гыйләҗев иҗатын өйрәнгәндә бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе кысаларында үткәрелә. Әдәби әсәр белән укучылар өйдә таныша.
Әдәбиятны метапредмет технологиясе белән укыту баланың дөньяны кузаллавын формалаштыра. Нинди кыйммәтләрне сайларга. Кемгә ышанырга- боларның барысы алдында югалып кала. Әсәр зенчәлекләрен традицион анализлау гына әлеге проблемаларны чишми. Метапредмет технология ярдәмендә укучы әсәргә анализ барышында төп төшенчәләрне- ярату, яшә мәгънәсе, намус төшенчәләрен аерып чыгаралар. Мәсәлән А. Гыйләевнең «Өч аршын җир» әсәрендә дә укучылар мифопоэтик образлар турында гына сөйләшмиләр, ә барыннан да элек гомумкешелек кыйммәтләрен дә аерып чыгаралар.
Укучы эшчәнлеге аңа белем биругә генә нигезләнми ,ә алган белемнәрне куллану юлларын крсәтүгә корыла.
Дәреснең структур элементлары:
Метапредмет дәресләрдә алган белемнәр- универсаль. Алар теория категориясеннән практикага күчәләр. А. Гыйләҗевнеӊ «Өч аршы җир » әсәреннә мифопоэтик анализ ясау барышында предметара бәйләнеш кенә килеп чымый, ә балалар яшәеш кануннарын да төшенәләр: туган җир, намус вөҗдан җавплылык һ.б.кебек изге әберләрне детальләп чагыштыралар.
Бу дәресне метапредмет дәресләргә нигезләнеп укытуныӊ максаты- әдәби әсәрне анализ ярдәмендә тикшереп, аныӊ мәгънәсен тулы аӊлау сәләте формалаштыру гына түгел, ә баланы уйларга, үз фикерен дәлилләргә өйрәтеп, туган нәтиҗәне үз тормыш тәҗрибәсе итеп алуда да. . Аналитик эш ярдәмендә укучыга әдәби әсрне тикшерү юлларын күрсәтү, әдәби әсәр мәгънәсенеӊ чикләрен тоярга ярдәм итү- бүгенге көн таләбе. Дәрес укучыга әдәбият белеменеӊ төп юнәленшләренеӊ берсе- мифопоэтик анализ хакында мәгълүмат бирә һәм әдәби текст белән эшләгәндә бу методны файдалану мөмкинлеләрен күрсәтә.
Китерелгән дәрес ике өлештән тора. Беренче өлештә укучылар теоретик материал белән танышалар. Икенче өлештә беренче өлештәге алгортм нигезендә А. Гыйләҗевнеӊ «Өч аршы җир» әсәреннән мифопоэтик моментларны табып, аларны анализлыйлар. Тапкан мифопоэтик катламнарны берләштереп, аларныӊ үзенчәлекләрен ачалар.
Дәрес барышында укучылар анализ- синтез, гомумиләштерү, абстракция аламнарын файдаланалар. Фикерләрен аргументлаштырып, нәтиҗәләр чыгаралар.
Автор: Умнова Лилия Ивановна