"Борынгы соборлар. Болгар дәүләте – татар халкының борынгы архитектура үзәге." темасына дәрес эшкәртмәсе.

Тема: Борынгы соборлар. Болгар дәүләте – татар халкының борынгы архи-

тектура үзәге.

Максат: 1. Укучыларны борынгы шәһәрләребезнең архитектура һәйкәлләре,

аларның төзелеш үзенчәлекләре белән таныштыру.

2. Тарихи архитектура һәйкәлләрен сакларга кирәклегенә төшендерү.

3. Халкыбызның үткәне, тарихы белән горурлану хисләре тәрбияләү.

Материал: Неменская Л.А “ Изобразительное искусство” Москва. “Просвещение”

2011.

Неменская Л.А “ Изобразительное искусство” Рабочая тетрадь.

Москва. “Просвещение” 2011.

Җиһазлау: презентация, “Сөембикә ханбикә” җыентык китап, татар халык иҗаты

“Риваятьләр һәм легендалар”, “Казань” китабы.

Дәреснең тибы: катнаш дәрес.

Дәреснең төре: практик дәрес.

Дәрес планы

I.Оештыру.

- Исәнмесез, укучылар! Утырыгыз. Хәзер мин сезгә бер шигырь укып китәм.

Юлга чыктым. Алларымда –

Әллә ничә такыр сукмак.

Кайсысыннан китәргә соң? –

Юл чатында калдым туктап

Бер өн килде: “Вакытыңның

Кадерен бел – торма туктап.

Олы юлга алып чыксын

Үзең салган яңа сукмак!” (Ф. Зыятдинова)

-Укучылар, бүгенге дәресебездә безне сукмак кайларга илтер икән? (слайд№1)

II.Актуальләштерү.

- Әйе, без бүген борынгы тарихи корылмаларга “экскурсия” ясарбыз.

- Нинди корылмаларга “ тарихи корылма “ дип әйтәбез?

(элеккеге заманнарда төзелгән, иске)

- Әйе, элеккеге заманнарда төзелеп бүгенге көнгә кадәр исемнәрен, үз йөзләрен саклап калган, кешеләрне үзләренә җәлеп итеп тора торган биналар тарихи корылмалар дип атала.

- Ә менә сез шушындый нинди биналарны беләсез? (слайд) Бу тарихи биналарны караганда аларның төзелеш үзенчәлекләренә дә игътибар итегез.

- -Кол Шәриф мәчете

- Сөембикә манарасы

- Казан Кремле.

- Балалар, мин сезгә өй эше итеп шундый берәр бина турында чыгыш әзерләргә биргән идем. Я, әйдәгез, нәрсәләр әйтә аласыз әлеге биналар турында?

- Бәлки, бу биналарны күргәнегез дә бардыр? Дамир, син Казан шәһәрендә булдың, нинди истәлекле урыннар күрдең?

- III. Яңа тема өстендә эш.

- Укучылар, мондый тарихи корылмалар Казан шәһәрендә генә түгел, Болгар, Свияжск шәһәрләрендә дә сакланып калган. Хәзерге вакытта Болгар, Свияжск җирләрендә төзекләндерү эшләре бара. Ул истәлекле борынгы корылмаларның күбесе безнең көннәргә кадәр сакланып калмаган. Билгеле һәм билгесез сәбәпләр аркасында кайберләре җимерелгән, кайберләре бөтенләй юкка чыккан. Мәсәлән, Кол Шәриф мәчете шундыйлардан. Ул өр - яңадан торгызылган бина.

Республикабызның беренче президенты зур эшкә алынды. Әлеге тарихи җирләрне яңадан сафка бастырдылар. Борынгы кулъязмалардан, тарихи чыганаклардан укып, өйрәнеп элеккеге хәленә кире кайтаралар. Хәзер әлеге җирләрдә зур туристлык үзәге эшләп килә. Төрле илләрдән, төрле җирләрдән туристлар бу җирләрнең матурлыгына, тарихилыгына, табигатенә сокланып ял итәргә килә.

Менә быел гына Смәел мәктәбе укучылары һәм укытучылары әлеге җирләрне күреп, сокланып кайттылар. Бәлки әле киләчәктә сезгә дә бу җирләрдә булырга, йөрергә туры килер.

Элеккеге биналарның төзелеш үзенчәлекләре нидән гыйбарәт булды инде?

-(биек, гөмбәзләре күккә омтылган, )

-Ә хәзер, әйдәгез, бер уен уйнап алыйк. Без дә менә шушы вак детальләрдән берәр бина, собор төзик. Киләчәктә бәлки сездән дә зур – зур төзүчеләр, архитекторлар чыгар. Сез төзегән биналар гасырлар дәвамында республикабызның йөзе булып торыр.

Хәзер альбомнарны алыйк та карандаш ярдәмендә шундый берәр бинаны рәсемгә төшереп карыйк.

-Укучыларның мөстәкыйль эшләре.

IV. йомгаклау.

Ә хәзер үз рәсемнәрегез турында сөйләп китсәгез иде.

- .....син нәрсә ясадың? Мондый бинаны кайда төзер идең?

- V.Рефлексия.

-

- VI.Өй эше бирү.

- Үзбәя.