10 нчы сыйныф өчен математикадан дәрес эшкәртмәсе "Китерү формулалары"
1. Актуальләштерү.
- Өй эшләрен тикшерү (Мордкович дәреслегеннән күнегү)
- Сораулар буенча кабатлау:
ü Китерү формулаларын нинди почмаклар өчен кулланырга була?
ü Китерү формулалары нинди алгебраик операцияләрне башкарганда кулланыла?
ü Нинди почмаклар өчен бирелгән функциянең исеме саклана?
ü Нинди почмаклар өчен баштагы функциянең исеме үзгәрә?
ü Функциянең тамгасын билгеләү өчен α почмагын ничәнче чирекнеке дип исәпләргә?
ü Синус координата чирекләрендә нинди тамгалар ала?
ü Косинус координата чирекләрендә нинди тамгалар ала?
ü Тангенс координата чирекләрендә нинди тамгалар ала?
ü Котангенс координата чирекләрендә нинди тамгалар ала?
ü Тригонометрик функцияләрнең кайсылары так, кайсылары җөп була?
ü Тригонометриянең нинди формулаларын беләсең?
2. Яңа тема аңлату
- Без бүген китерү формулаларын сез әйткәнчә, алгебраик аңлатмаларның рәвешен үзгәртүдә, кыйммәтен табуда, бердәйлекләрне исбатлаганда, тригонометрик тигезләмәләрне, тигезсезлекләрне чишкәндә кулланырбыз. Тригонометрия мәсьәләләре БДИ биремнәрендә дә зур урынны алып тора. Шуңа күрә без күбрәк БДИ биремнәренә тукталырбыз.
Теоретик материалны искә төшерү:
х
π + α
π - α
2 π + α
2 π - α
Sin х
-sin α
sin α
sin α
-sin α
Cos х
-cos α
-cos α
cos α
cos α
Tg х
tg α
-tg α
tg α
-tg α
Сtg х
сtg α
-сtg α
сtg α
-сtg α
х
π + α
2
π - α
2
3π + α
2
3 π – α
2
Sin х
cos α
cos α
-cos α
-cos α
Cos х
-sin α
sin α
sin α
-sin α
Tg х
-ctg α
ctg α
-ctg α
-ctg α
Сtg х
-tg α
tg α
-tg α
tg α
Китерү формулалары:
ü Тигезлекнең уң кисәгендәге функция тамгасы, α почмагын 1 нче чирекнеке дип исәпләгәндә, бирелгән функциянең тамгасы кебек була;
ü π + α, π - α, 2π + α , 2 π – α почмаклары өчен бирелгән функциянең исеме саклана;
ü π + α, π – α, 3 π + α, 3 π - α
2 2 2 2
почмаклары өчен баштагы функциянең исеме үзгәрә.
3.Мордкович дәреслеге буенча эш:
а) №155 (исәпләүгә күнегүләр);
б) аңлатмаларны гадиләштерү - №158;
в) Бердәйлекләрне исбатлау - №161(а,б);
г) тигезләмәләр чишү - №165.
БДИ ның 2 нче өлеше буенча (катлаулырак) бирем:
sin2(π/2 - 6 πx) + sin2(π/2 +6 πx) = sin(π - 2 πx) + sin 3πx *cos πx
cos(π/2 - 2 πx) 2
тигезләмәсенең [1;3] аралыгында тамырлары суммасын табыгыз.
Б. өл. cos(π - 2 πx) ≠ 0
sin 2 πx ≠ 0
2 πx ≠ πn, n εZ
x ≠ n/2, n εZ
Тигезләмәнең уң кисәге: sin2 6 πx + cos 26 πx = 1;
Тигезләмәнең сул кисәге: sin 2 πx + sin 3πx *cos πx = 1 + sin 3πx *cos πx ;
sin 2 πx 2 2
1 = 1 + sin 3πx *cos πx ;
2
sin 3πx *cos πx = 0 ;
2
sin 3πx =0 яки cos πx = 0 ;
2
х = 2 n , яки х = ½ + n, n εZ
3
4.Белемнәрне тикшерү (тестлар):
1 нче вариант.
А1. Cos α = 0,75 булса, Cos (π – α) ны табыгыз.
1) -0,75; 2) 0,75; 3) -0,25; 4) 0,25.
А2. Аңлатманы гадиләштерегез:
Cos (-α ) Cos (180 0 +α) .
Sin (-α ) Sin (90 0 +α )
1) sin α; 2) Cos α; 3)tg α; 4) ctg α.
A3. α = 2π булса, sin (3π/2 + α).
5 3 сos (π – α)
ны табыгыз.
1) 2/5; 2) 1/3; 3)2 π/5; 4) π/3.
2 нче вариант.
А1. tg α = 1,7 булса, tg (3π /2 + α) ны табыгыз.
1) 1,7; 2)- 1,7; 3) 2,7; 4) -2,7.
А2. Аңлатманы гадиләштерегез:
Sin (-α ) Ctg (-α ) .
Cos (360 0 -α ) tg (180 0 +α)
1) tg α; 2) ctg α; 3) sin α; 4) Cos α.
A3. α = 2π булса, ctg (π/2 - α). ны табыгыз.
3 2 tg (α +2 π)
1) 1/2 ; 2) π/2; 3)2 π/3; 4) 2/3.
5. Йомгаклау.
-Өй эшләре бирү;
-Билгеләр кую.
Автор: Мубаракшина Лилия Радиковна