План конспект занятия по развитию речи в старшей группе на тему “Кояш ничек язга булышты".

Тема: Кояш ничек язга булышты.

Максат: Кучмэ кошлар, терехэм тере булмаган табигатьтэге язгы узгэрешлэр турындагы белемнэрен ачыклау хэм тирщнщйту. Эзер рэсемнэр(таяну) кулланып язгы узгэрешлэр турында хикэя тозергэ ойрэту. Суз байлыгын арттыру. Тасвирлап сойлэунетэрбиялэу. Сузлэрне ачык эйту. Кузэтучэнлеклэрен, ихтибарлылыкларын, зихеннэрен устеру. Табигатькэ мэхэббэт тэрбиялэу.

Ярдэмлелек:Хат. Рэсемне карточкалар( лампочка, учак, кояш), язга хас билгелэр, кучмэ кошлар,кыргый хайваннар. Яфрак яручы яссы каен агачы( рэсем. Муз.уенчык- кош. Кер каптыргыч, ботак, оя.Сары тостэге тугэрэк, беркетелгэн ленталар. Яшел алан. Сары кэгазьдэн киселгэн кошлар( хэр балага).Елга, су, кошлар тавышы язмада.

Дэрес барышы:Балалар карагызэле безгэ бик куп кунаклар килгэн,эйдэгез эле исэнлэшик кунак апалар белэн.

Балалар, эузегезнен хэллэрегез ничек?

Кояшлы иртэ кебек,

Саф сулы чишмэ кебек.

Бик эйбэт димэк. Балалар белэсезме, мин буген иртэнбакчага килгэч, узебезнен торкем ишек тобендэ милэшрэсеме ясалган конверт таптым. Э анарга Тайсуган авылы “Милэш” балалар бакчасынын зурлар торкеменэ” дип язылган. Бу бэлки Тылсымчыдан килгэн хаттыр. Минем хатны сездэн башка ачып уйныйсым килмэде. Эйдэгез эле бергэ ачыйк, нэрсэлэр язылган икэн.Хатка “экият” дип язып куелган. Балалар,сезнен белэсегез килэме, нинди экият яшеренгэн икэн анда? Эйдэгез бергэ ачып укыйк. (Дорес утырырга тэкъдим иту, хатны уку).

“Яшэгэн ди дурт ел фасылы: Кыш,Яз, Жэй хэм коз. Алар бик дус булганнар Хэм тэртип белэн ботен донья белэн житэкчелек иткэннэр: оч ай-Кыш,оч ай-Яз, оч ай- Жэй, оч ай-Коз. Бервакыт Кыш узен барыннан да кирэгерэк хэм мохимрэк дип Язга юл куймаска була. Кар юрганы астындагы усемлеклэр бик кунелсезлэнэлэр. Кошлар да тынып кала, кешелэрнен дэ бераз гына жылынасы килэ. Коз белэн Жэй дэборчыла башлый. Э Яз аларга:” Кайгырмагыз! Минем бер могжизам бар, ул безне суыкны жинэргэ булышыр”.

Балалар,шунын белэн экият беткэн, кэгазь бите дэ ертылган. Эмма конверт эчендэ рэсемнэр бар, аларга лампочка, учак хэм кояш ясалган. Гажэп! Шуларнын кайгысы Язга булышыр икэн?( кояш) Чыннан да кояш- ул инзур хэм иняхшы могжиза. Балалар,кояш ул тагын нинди?

Уен” Чагыштыр хэм эйт”.

Тэрбияче жомлэнеэйтэ башлый, балалар дэвам итэ.

“Кояш ул сары( тузганак) кебек

Кояш ул тугэрэк( туп) кебек,

Кояш ул ягымлы( энием) кебек

Кояш ул кызыл (эбиемнен коймаклары) кебек.

Балалар, экият беттеме(юк)Э Ничек сон Кояш Язга булышты икэн? Донья,янадан матур тослэргэ кумелсен очен ул нэрсэ эшлэде икэн? Донья, янадан матур тослэргэ кумелсен очен ул нэрсэ эшлэде икэн? Эйдэгез эле тынлап карыйк. Бэлки безгэ авазлар булышыр? ( Чишмэ, елга тавышы язмада).Сез нэрсэ ишеттегез?( Сутавышы, елга, горлэвек тавышы).Бик дорес.

Карыйк эле тагын нинди рэсемнэр бар( язга хас рэсемнэрне тезеп кую). Безгэ бу рэсемнэр экиятне дэвам итэргэ булышыр:

(Беренче чэчек хэм улэн рэсемнэре кую)

Безнен агачыбыз аетында да чэчэклэр усеп чегкты (агач тобенэ рэсемнэр кую)

Нинди чэчэклэр икэн, эйтик эле?

Хэзер барыгызны да яшел аланга чакырам.

(Релаксация). Кунегу. “Нэрсэ сойлэштек, шуны ясыйбыз”.

Коверга тугэрэк ясап, бер- берсенен аркасына борылып утыралар, кул житэрлек итеп. Алда утыручы баланын аркасына (тамчы, кояш,елга, чэчэклэр, янгыр х.б “ясыйлар”)

Божэклэр куренэ бошлады. Ниндилэр? (кубэлэклэр, кырмыска, конгыз). Ничек уйлыйсыз? Божэклэрнен барлыкка килуенэ нэрсэлэр соенде? (кошлар)

Балалар, эйдэгез, куз алдына китерик эле. Бузлэрне йомдык. Без урманда икэн, анда бик тыныч – “Кошлар авазы” – язмада. Сез нэрсэ ишлетэсез.(кошлар жырын)

Коз коне очып киткэн, э яз эйлэнеп кайтучы кошларны нинди кошлар дилэр?(кучмэ)

(Бошалардан тулы жавап эйттеру. Уен “Яхшы - качар”)

1) Кошларнын бездэн очып китуенен нэрсэсе яхшы? (кыш бездэ салкын, кардан, ачы жилдэн, бураннан ошыкланыр урын юк, э конъякта жылы. Ач, аларга ашарга ризык юк, божэклэр йоклый.

Э нэрсэсе начар кошларнын бездэн китуенен? (Без аларны курмибез жырларын, тавышларын иметмибез. Ерак юлга тузэ алмыйча кубесе блда хэлак була. Без сагынабыз).

(Агачка кучмэ кошлар рэсеме беркетегэ). Карагыз эле, безнен агачыбызда нинди кучмэ кошлар утыра (сыерчык, тургай, карлыгач, кара карга, сандугач)

Ойлэренэ эйлэнеп кайткач, кошлар, ин беренче .... белэн шогыльлэнэ башлый?)иске ояларны тикшереп чыгалар, яналарын ясыйлар. Эйдэгез бездэ оя ясарга булыйшыйк . (Агач астына музыкаль кош уенчынчы куя)

Кер каптырчычлары белэн бармак гимнастикасы: “Оя ясыйк”.

Муз.кош сайравы тавышына балалар кер каптыргычары белэн агач ботакларын кыстырып ояга илтэлэр- томшыклары белэн капкан кебек итеп. Кош балаларга рэхмэт эйтеп матур итеп сайрый.

(Агач астына йонын алыштырган куян кую). Карагыз эле балалар, агач тобендэ куян утыра! (толке белэн тиен дэ куя)

Яз житкэч,жэнлеклэрнен кыяфэте ничек узгэрэ? (йоннарын коялар, жинелрэк тунга алыштыралар; кайберлэре тослэрен узгэртэ куян, тиен, толке)

Э яз ахырына агач хэм куаклар белэн нэрсэ була? (Чэчэк атучы шомырт,чия,алмагачы,куак рэсемнэре куя).

Балалар жавап бирэ: шомырт,алмагач,чия,тал,зирек,сиринь-чэчэк аталар.

Менэ ботен рэсемнэрне дэ без тэртип бэлен урнаштырып чктык.

Физ.минут “Апрель”

Горлэвеклэр агалар,(утырган килеш)

Куктэ кояш елмая,(кул. Як-якка жэеп)

Кангылдашып торналар

Тезелеп утте бая.

Инешлэрдэ коена,

Канатланып урдэк, каз

Жирне яшэртеп, безгэ

Голлэр алып килэ яз.

Балалар кыштан сон яз килунен топ сэбэбе нэрсэдэ булды инде?( кояш югары кутэрелэ, нык жылыта хэм яктырта)

Балалар, сезгэ кин унелле Тылсымчынын булэге. Ул сезнен хэрберезгэ рэхмэт эйтеп булэк жибэргэн. Чонки сез Язга салкынны-Кышны жинэргэ булыштыгыз.

Рэхмэт балалар, молодцы!

Хэрвакыт булсын кояш! Дэресебез тэмам.