Главная / Старшие классы / Родной язык и литература

Фронт матбугаты тарихы буйлап

Скачать
213.5 КБ, 708403.doc Автор: Газалиева Айгюль Азгаровна, 31 Мар 2015

Татар телендә фронт газеталары 1942 елның июленнән дөнья күрә һәм алар тиз вакыт эчендә сугышчылар арасында зур популярлык казанып өлгерәләр. Татар язу­чылары, журналистлары сугышчылар белән бер сафта атакага баралар; хәрби опе­рацияләрдә катнашалар; дошман уты астында окоптан-окопка йөреп, фашистлар­га каршы аяусыз сугышкан батыр солдатлар һәм офицерлар белән турыдан-туры танышып, татар халкының баһадир уллары турында хәбәрләр җыялар. Аларның күпчелек әсәрләре җилле-яңгырлы окопларда, дошман уты астында язылалар. Бу хәбәрләр, газета аркылы фронтның бөтен почмакларына ирешеп, сугышчыларны тагын да рәхимсезрәк көрәшләргә рухландырып торган.

Радио дулкыннары аша барлык фронтлардан алынган иң соңгы хәбәрләр, фронтлардагы уңышлар турындагы мәгълүматлар, Верховный Баш Командующий приказлары төн эчендә кургаш хәрефләргә әйләнеп, басу машинасына керәләр. Иртән кызарып кояш чыкканда, газеталар төрле часть­ларга тарала башлый.Һәм шулай фронт газеталары туа.

Бөек Ватан сугышы елларында фронтларда 16 исемдә татар телендә газеталар чыга.

“Ватан өчен”, “Алга, дошман өстенә”,”Ватан намусы өчен”, “ Сталин байрагы”, “Фронт правдасы”, “Ватан өчен сугышка” ,“Ватанны саклауда” “Кызыл сугышчы” , “Совет сугышчысы”, “Суворовчы”, “Фронт хакыйкате”, “Җиңү байрагы”, “Кызыл армия”, “Тревога”, “Сталин сугышчысы”, “Суворовча кысырыклау”

Кай берләре белән кыскача таныштырып үтәм.

1942 елның 10 июлендә Төньяк-Көнбатыш фронтта беренче булып татар телендә “Ватан өчен” дип исемләнгән фронт газетасы чыга башлаган. 1944 елның апреленә кадәр дөнья күрә.

Газета атнага ике тапкыр рус, татар, латыш, литва, үзбәк, казакъ телләрендә дүртәр битле булып чыга.

Җаваплы редактор булып рус газетасы редакторы санала. Газетаның татар ред­коллегиясе составында редактор урынбасары булып журналист капитан Гани Гыйльманов, хәрби корреспондентлар булып язучы Хатип Госман, яшь шагыйрь Шәрәф Мөдәррис эшлиләр. Бу редакциягә Казаннан Гомәр Бәширов, Мирсәй Әмир киләләр.

Көрәшкә рухландыргыч шигырьләр, хикәяләр, очерклар язалар."Безнең батырлар", "Сакта", "Корыч ташкыны", "Элемтәче Ильяс", "Синең бурычың", "Фронт кызы" һәм башка шигырьләрен солдатлар яратып укыйлар. Аларның окопта язган хикәяләре, очерклары халыклар дуслыгы идеясе белән һам тирән патриотизм хисе белән сугарылган: "Халкыбызның батыр уллары кебек су­гышыгыз", "Кеше ашаучылар", "Сугышта чыныккан йөрәк". Шушы газета битләрендә Совет кешеләренең сугыш кырындагы батырлыкларын, югары рухи-әхлакый сыйфатларын, тормышка, туган җиргә мәхәббәт хисләрен тасвирлаган очерклары һәм хикәяләре бастырыла. Мәсәлән, "Гөрли Казан", "Үлемгә бирмәс ул", "Дошман көтмәгәнчә" Һ. б.


1942 елның ноябрендә Калинин фронтында татар телендә”Алга, дошман өстенә” дигән исемдәге икенче фронт газетасы чыга башлый.

1943елның 20 октябрендә Калинин фронты үзенең тарихи яшәвен

төгәлләгәч, газета исемен үзгәртмичә. Беренче Балтыйк буе фронты карамагына күчерелә. Ул 1945 елның 5 июненә кадәр чыгуын дәвам итә. Татар телендә газетаның 308 саны чыгып кала.

Газета дүрт телдә—русча, татарча, үзбәкчә, казакъча басыла. Татар газетасы ат­нага ике тапкыр дүртәр битле булып чыга.

Татар редколлегиясе составында редактор урынбасары журналист Минһаҗ Гыймадиев, хәрби корреспондентлар булып язучылар Шәйхи Маннур, Афзал Шамов, Абдулла Әхмәт, журналист Котдус Ахмәров, корректор Фазыл Басыйров эшли.

Бу газета битләрендә үткен телле, юморга бай кечкенә хикәяләр, фельетоннар, кызыклы хәлләр, парчалар, гармун көенә җырлана торган такмаклар, сатирик ши­гырьләр, Хуҗа Насрет­дин турындагы тапкыр мәзәкләр күп урын ал­ган.

“Сталин байрагы” газетасы. 1943 елның гыйнварында Көньяк фронт­та, данлы Сталинград янында оештырыла һәм март аеннан чыга башлый. 1943 елның 20 октябрендә Көньяк фронт үзенең тарихи яшәвен төгәлләгәч, бу газета да исемен үзгәртмичә, Дүртенче Украина фронты карамагына күчерелә һәм Кырым операциясе тәмам булганчы—1944 елның июненә кадәр чыгып килә.

Газетаның редактор урынбасары булып журналист Гани Клиблеев, хәрби корреспондентлар булып язучы Ибраһим Гази, журналист Зәкәрия Әхмәров һәм кор­ректор Кыям Хисмәтуллин, Фатих Хөсни эшли.

“Фронт хакыйкате” газетасы Икенче Белорусия фронтында 1944 елның маеннан 1945 елның июненә кадәр чыга.

Газета атнага ике тапкыр дүрт битле булып чыга.

Газетаның редактор урынбасары журналист Гани Гыйльманов, хәрби коррес­пондентлар булып шагыйрьләр Шәрәф Мөдәррис һәм Гамир Насрый, эшли.

Фронт частьларының берсендә хезмәт иткән Атилла Расих газетага актив язы­ша. Хәрби корреспондент Ш. Мөдәррис Жиңү көнен Берлинда каршылый. Рейх­стаг диварына "Татар солдаты, шагыйрь Шәрәф Модәррис" дип култамгасын язып калдыра.

“Кызыл армия” газетасы Беренче Белоруссия фронтында 1944 елның
ноябреннән 1946 елның февраленә кадәр чыга. Газетаның редак­тор урынбасары журналист Ярулла Ярмәкиев, хәрби корреспондентлар булып язу­чылар Ибраһим Гази, Гадел Кутуй, Гариф Галиев, эшли. Бу газета битләрендә Гадел Кутуйның күп хикәяләре дөнья күрә. Шушы ук чорда әдипнең атаклы "Сагыну" нәсере иҗат ителә.

“Сталин сугышчысы”газетасы Беренче Ерак Көнчыгыш фронтын­
да 1945 елның маеннан 1945 елның ноябренә кадәр чыга. Редактор урынбасары, жур­налист Габделхәй Хәбиб, хәрби корреспондентлар булып язучы Габдрахман Әпсәләмов, шагыйрь Гыйззулла Габидуллин журналист Каюм Иманкулов эшлиләр. Фронт газеталары сугышчыларны Һәм офицерларны хәрби осталыкка өйрәтү, тәҗрибәсен туплау, гомумилә­штерү һәм өйрәнү буенча чиксез зур эш алып баралар. Кыскасы, фронт газеталары дошманны тармар итүдә бик җитди роль уйныйлар.


Автор: Газалиева Айгюль Азгаровна
Похожие материалы
Тип Название материала Автор Опубликован
документ Фронт матбугаты тарихы буйлап Газалиева Айгюль Азгаровна 31 Мар 2015
документ Проект "Авыл тарихы эзлэре буйлап" Фатыхова Гульназ Ильтузаровна 16 Ноя 2015
разное Г.Тукай иҗаты буйлап Хайруллина Айгуль Радифовна 14 Сен 2015
видео Все ушли на фронт Клепикова Елена Вячеславовна 1 Апр 2015
документ Уразай авылы тарихы Шамсиева Гульназ Миннегараевна 20 Мар 2015
документ Авылым тарихы Ахметзянова Альфия Фаруховна 1 Апр 2015
разное Квадрат тигезләмәләрне чишү тарихы Галиуллина Фарида Вакифовна 1 Апр 2015
документ Актаныш тарихы Нуриева Гульзифа Робертовна 4 Апр 2015
разное Дэрес-йомгаклау:Ботендонья тарихы сэхифэлэре Кашапова Гульназ Фаргатовна 1 Апр 2015
документ Авылым Колын тарихы. Исламова Эльвира Маулетдиновна 11 Апр 2015
документ Туган авылым тарихы Губеева Танзиля Зяхфаровна 24 Сен 2015
документ Авылым тарихы. Cафина Раиля Халитовна 19 Окт 2015
документ Авылым тарихы Галиахметова Гульнара Габдулловна 7 Дек 2015
документ Җәмәки авылы тарихы. Сагьдиева Танзила Хатиповна 4 Апр 2015
документ " Был город - фронт, была блокада" Елена Борисовна Чепурнова 20 Мар 2015
презентация Презентация "Был город-фронт, была-блокада" Голубева Валентина Петровна 30 Мар 2015
презентация Презентация "Был город-фронт, была блокада" Ефимова Татьяна Александровна 30 Мар 2015
документ Презентация "Был город-фронт, была блокада..." Керик Валентина И вановна 21 Мар 2015
документ Реферат. Народный фронт во Франции. Загнетина Ольга Алексеевна 21 Мар 2015
документ Урок "Фронт без линии фронта" Знаменщикова Марина Анатольевна 21 Мар 2015
документ Надев солдатские шинели, на фронт ушли учителя... Кутерова Галия Юнисовна 1 Апр 2015
презентация Пивной фронт: за кем победа? Котовщикова Людмила Сергеевна 6 Апр 2015
документ Лекция "Пивной фронт" Солушко Марина Сергеевна 23 Сен 2015
документ «Был город –фронт, была победа" Разумова Галина Владимировна 21 Дек 2015
презентация, документ Конкурс чтецов "Папе на фронт" Борисенко Елена Анатольевна 29 Янв 2016
документ "Гомер эзләрең буйлап". Ибрагимова Фидания Ракиповна 20 Мар 2015
документ Шәһәр урамы буйлап сәяхәт. Ханафиева Лейсан Зульфаровна 31 Мар 2015
разное 2 нче сыйныфта "Кырлар буйлап уңган көз йөри" бүлегенә презентация Гайнутдинова Лейсан Шагитовна 5 Апр 2015
разное 2 нче сыйныф "Кырлар буйлап уңган көз йөри" Гайнутдинова Лейсан Шагитовна 5 Апр 2015
документ Экология сукмагы буйлап Сабирова Савия Равиловна 4 Апр 2015
документ Сыйныф сәгате Тукай эзләре буйлап.... Ахтямова Гульназ Мингалиевна 10 Мая 2015
документ Белем иле - буйлап . Викторина. Галимова Гульнара Саримовна 15 Сен 2015
документ Эшлекле уен. " Экологик сукмак буйлап". Кашапова Асма Бастановна 16 Окт 2015
документ "Су буйлап сәяхәт" Сунгатуллина Райса Фахрисламовна 26 Окт 2015
документ "Туган ягым буйлап күңелле сәяхәт" Хузягалиева Газима Миннегалиевна 26 Окт 2015
презентация Алтын сукмак буйлап көз атлый. Гиззатуллина Айсылу Раифовна 20 Окт 2015
документ "Туган як буйлап сэяхэт" Гильфанов Фидус Нарфисович 5 Апр 2015
презентация "Тукай эзләре буйлап" Гамбарова Гульсима Рашитовна 29 Фев 2016
документ Авыл урамы буйлап. Хазиева Венера Мазгаровна 8 Фев 2016
документ Көз буйлап сәяхәт Салихова Миляуша Мударисовна 30 Янв 2016