Главная / Старшие классы / Родной язык и литература

Татар һәм рус телләренең сүзлек составында алынмалар

Скачать
46.13 КБ, 293845.docx Автор: Рахимбаева Гулуса Фаритовна, 20 Мар 2015

Һәр телнең үзенә генә хас үзенчәлекләре була. Шуңа күрә алынмалар, кабул ителгәндә, мәгънә ягыннан да, фонетик һәм грамматик яктан да үзгәреш кичерәләр. Мәсәлән, рус һәм татар телләрендәге авазлар арасында шактый зур аерма булганлыктан, рус сүзләре, татарчага кабул ителгәндә, иң беренче чиратта аваз ягыннан үзгәреш кичергәннәр. Алынмаларның үзгәрү дәрәҗәсе кайсы чорда һәм нинди юл белән кабул ителүгә бәйле. Борынгырак алынмалар фонетик яктан күбрәк үзгәрсәләр, соңрак кабул ителгән алынмалар нигездә үзгәрмәгән.

Сөйләм теле аша кергән алынмалар зуррак узгәрешләргә дучар булганнар. Язма тел аша кергәннәре кимрәк дәрәҗәдә үзгәргәннәр яисә бөтенләй үзгәрмәгәннәр. Борынгырак чорда сөйләм теле аша кереп, төрле үзгәрешләр кичергән алынмаларга мондый сүзләрне кертергә мөмкин: жәл, шәл, эскәтер, кәбестә, каравам, пумала, сумала, салам, мунчала, фатир, мич, кесәл, ситсы, буразна, ызба, әбәт, чегән, пинжәк, эшләпә, бүрәнә, арыш, уҗым, камыт, өстәл.

Шулай итеп, килеп чыгышы ягыннан без өйрәнә торган телләрнең сүзлек составында түбәндәге охшаш һәм үзенчәлекле билгеләр күзәтелә:

  • бу телләрнең сүзлек составында төп өлешне аларның үз сүзләре тәшкил итә;
  • ике телдә дә шактый гына күләмдә алынма сүзләр (Һинд-европа, гарәп-фарсы телләре аша кергән алынмалар) кулланыла;
  • татар телендә рус алынмалары һәм рус теле аша кергән башка тел сүзләре зур урынны алып тора. Шул ук вакытта рус телендә дә татар теле сүзләре бар. Әлбәттә, аларның саны татар телендәге рус алынмаларыннан күпкә кимрәк.
  • Соңгы елларда алынмалар татар теленә үзгәртелмичә дип әйтерлек кабул ителә(мәсәлән: ваучер, биржа һ.б).


    Автор: Рахимбаева Гулуса Фаритовна
    Похожие материалы
    Тип Название материала Автор Опубликован
    документ Татар һәм рус телләренең сүзлек составында алынмалар Рахимбаева Гулуса Фаритовна 20 Мар 2015
    документ Татар һәм рус телләрендә килеш категориясе Исламова Айсылу Хакимулловна 20 Мар 2015
    документ Татар һәм рус телләрендә исем. Гараева Гульназ Ильшатовна 20 Мар 2015
    документ Рус мәктәбендә 11 нче сыйныфның рус телле укучылары өчен татар теле һәм әдәбиятыннан эш программасы Хасанзянова Клара Ахметовна 20 Мар 2015
    документ Рус мәктәпләренең 1 сыйныф татар төркеме өчен татар теленнән һәм укудан эш программасы. Гимадиева Диляра Ширияздановна 20 Мар 2015
    документ Татар теле һәм әдәбиятыннан эш программасы 8 сыйныф рус мәктәбе татар төркеме (өйдә укучы бала өчен) Маматкулова Гульназ Гамировна 31 Мар 2015
    документ Хәзерге татар хикәяләре (татар һәм рус телләрендә китап тәкъдим итү кичәсе) Галиева Минзифа Халимовна 7 Дек 2015
    документ 7нче рус сыйныфында татар теленнән үткәрелгән дәрес эшкәртмәсе ."Табигать һәм без" Васильева Раушания Аглулловна 20 Мар 2015
    документ электив курс"Татар теле һәм рус галимнәре" Миндибаева Зумара Тахаутдиновна 20 Мар 2015
    документ электив курс"Татар теле һәм рус галимнәре" Миндибаева Зумара Тахаутдиновна 20 Мар 2015
    документ электив курс"Татар теле һәм рус галимнәре" Миндибаева Зумара Тахаутдиновна 20 Мар 2015
    документ XIX- XX гасыр татар һәм рус әдипләренең иҗатлары аша мәхәббәт лирикасы белән танышу Ханнанова Миляуша Хатиповна 20 Мар 2015
    документ Календарь тематик план 8 сыйныф рус төркеме өчен татар теле һәм әдәбияттан Гимадиева Гузель Самигулловна 20 Мар 2015
    документ Татар теле һәм әдәбият дәресләрендә рус телле балаларга дифференцияләштереп укытуның төрле алымнарын куллану Зиганшина Венера Гависовна 20 Мар 2015
    разное 6 нчы сыйныфның рус төркеменә татар теле һәм әдәбиятыннан Р.Хәйдарова дәреслеге буенча төзелгән эш программалары Ибрагимова Фидания Ракиповна 20 Мар 2015
    документ 5 нче сыйныф (рус төркеме) табигать һәм без темасына татар теле дәресе. Хайруллина Файруза Салиховна 20 Мар 2015
    документ Рус һәм татар телләрендәге фразеологик әйтелмәләрне чагыштырып өйрәнү Гисматуллина Альбина Мирзагитовна 20 Мар 2015
    документ Рус мәктәпләрендә 5 класста укучы татар балаларына ана теле һәм әдәбиятыннан эш программасы Ахметова Гузалия Исламовна 20 Мар 2015
    документ Рус балаларына татар теле һәм әдәбиятыннан тестлар Исмагилова Гульнара Тагировна 20 Мар 2015
    документ Татар теле һәм укудан (рус телендә сөйләшүче балалар өчен) эш программасы Низамова Ландыш Айниятулловна 31 Мар 2015
    документ Татар теле һәм әдәбияты дәресләрендә, инновацион технологияләр куллланып, рус телле укучыларны бердәм дәүләт тестына әзерләү. Загидуллина Раиса Кадыровна 31 Мар 2015
    документ Татар һәм рус балалары белән бергәләп сәхнәләштерү өчен сценарий Ахметзянова Эндже Тагировна 31 Мар 2015
    документ Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы (1 — 11 нче сыйныфлар) Ромазанова Елена Валентиновна 20 Ноя 2015
    презентация Татар телендә бәйлекләр, бәйлек сүзләр һәм аларның рус телендәге эквивалентлары Гильфанова Гульфинур Асгатовна 9 Сен 2015
    документ Хәзерге татар һәм рус телләрендә табышмак төрләре. Хабибуллина Резеда Аликовна 25 Июл 2015
    документ Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре. Ахметшина Айгуль Фаукатовна 7 Дек 2015
    документ Чыгыш. "Рус төркемнәрендә татар теле һәм әдәбияты дәресләрендә матбугаттан файдалану" Фаттахова Ильсия Ильгамовна 2 Мар 2016
    разное Рус һәм татар телләренә өйрәтү мәсьәләләре. (Обучение детей русскому языку) Валиахметова Сирена Зинетулловна 21 Мар 2016
    документ Рус төркемнәре өчен сүзлек- темалар буенча лексика . Сибгатуллина Халиса Райхановна 31 Мар 2015
    документ “Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теле дәресләрендә диалогик һәм монологик сөйләм телен үстерү” Җәләлова Лилия Раил кызы 8 Мая 2015
    презентация Татар теленнән "Татар теленең сүзлек составы" исемле презентация Гулуза 28 Янв 2016
    презентация, документ Дәрес эшкәртмәсе "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр." Хафизова Ляйсан Мирзаяновна 20 Мар 2015
    документ Проект урока "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр." Хафизова Ляйсан Мирзаяновна 20 Мар 2015
    презентация презентация к уроку "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр." Хафизова Ляйсан Мирзаяновна 20 Мар 2015
    документ Татар төркемнәрендә авыр язылышлы сүзләрне истә калдыру өчен уен-сүзлек. Сибгатуллина Халиса Райхановна 31 Мар 2015
    видео Урок в 4 классе Гыйлемҗанова Рәфидә Таһир кызы татар теле һәм әдәбияты укытучысы 1 Апр 2015
    разное Беркем дә онытылмый... Карадуган урта гомуми белем мәктәбе татар теле һәм әдәбияты укытучылары сайты 2 Мар 2016
    документ рус телле балаларда татар теленнән татар төркемнәрендә эш программасы 5 класс татар теле Фархутдинова Лейля Фависовна 31 Мар 2015
    разное Татар теле һәм әдәбияты буенча эш программалары Карадуган урта гомуми белем мәктәбе татар теле һәм әдәбияты укытучылары сайты 24 Янв 2016
    документ Рус телле балаларны татар теленә өйрәтү Фахриева Хакимя Салиховна 20 Мар 2015