Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова. . Татар теле. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 10 нчы сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен).
Тематик план
№
п/п
Дәрес темасы
Сәгатьсаны
Дәрес тибы
Уку –укыту эшчәнлегенең төрләре
Контрольэш төрләре
Материалны үзләштерү буенча планлаштырылган нәтиҗәләр
Өй эше
Үтәлү вакыты
План
Факт
Факт
1әд.
ТР.халыкара багланышлары
1
Яңа тема өйрәнү
Аңлап уку өстендә эш.
Фрон.сорау
Монол.һәм диолог сөйләм күнек.булдыру ( 5 бит)
Сораулар- га җавап
1 атна
1т
Килешләрне кабатлау
1
Күнегүләр эшләү
Кил.кабатлау
Инд.сорау
Монол.сөйләм күнек.булдыру(6 б)
1к.6б.
2әд.
Вәкәләтле вәкилләр
1
Яңа белемнәр үзләштерү
Әңгәмә,уку
Фрон.сорау
Монол.сөйләм (11 б)
Диалог төзергә
2 атна
2т.
Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнүе
1
Белем күнекмәләрен формалаштыру
Аңлату,язу (12 б)
Инд.сорау
Монол.сөйләм күнекмәләрен камилләштерү (12 б)
3к.12б.
3әд.
ТР. дәүләт символлары
1
Татарстан символлары белән таныштыру
Сәнгатьле уку,сорауларга җавап (18 б)
Инд.сорау
Монол.сөйләм күнек.камилләштерү (18 б)
6к.19б.
3 атна
3т.
Исемнәрнең ясалышы ягыннан төрләре
1
Белем күнекмәләрен камилләштерү
Күнегүләр эшләү (17б)
Фрон.сорау
Диалог сөйләм күнекмәләрен булдыру (17 б)
8к.17б.
4әд.
Үтелгән тема буенча тест
1
Белемнәрне тикшерү
Сорауларга җавап бирү
Инд.сорау
Монол.һәм диолог сөйләм күнекмәләрен к. (3б)
Үткән.кабатларга
4 атна
4т.
Диктант
1
Бел.тикшерү
Әҗгәмә,язу
Инд.сорау
Диалог.һәм монол.күнекмәләр булдыру
___
5әд.
Чит илләрдәге татарлар
1
Чит илдәге тат.турында сөйләшү
Әңгәмә,сйөләшү,уку (презентация)
Фрон.сорау
Монолог.һәм диолог.сөйләшү ( 20 б)
Текстны тәрҗемә итәргә
5 атна
5т.
Сан төркемчәләре
1
Лексик күнегүләр эшләү
Аңлату,язу
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнекмәләре камилләштерү (21 б)
5к.21б.
6эд.
Бөтендөнья татар корылтае
1
Б.татар корылтае белән таныштыру
Сәнгат.уку өстендә эш
Фрон.сорау
Монол.һәм диолог сөйләм күнек.үстерү (23 -27 б)
Эчтәлек сөйләргә
6 атна
6т.
Бүлем,чама,җыю саннары.(Сан төркемчәләре)
1
Яңа белемнәр үзләштерү
Белемнәрне ныгыту
Инд.сорау
Диалог сөйләм кунек.формалаштыру (25,26 б)
6к.26б.
7әд.
Татар урамнары
1
Тат.урамнары турында сөйләшү
Әңгәмә,уку
Фрон.сорау
Монолог сөйләм күнек.ныгыту (28-31 б)
Сәнгат.укырга өйрәнергә
7 атна
7т.
Ясалышы ягыннан сан төрләре
1
Белем күнек
.формалаштыру
Лексик грамматик күнег.эшләү
Инд.сорау
Монолог сөйләм күнек.ныгыту (28-31 б)
8к.29б.
8әд.
Австралиядәге татарлар мәктәбе
1
Яңа белемнәр үзләштерү
Әңгәмә,сорау,җавап
Фрон.сорау
Сорауларга җавап
8 атна
8т.
Үткәннәрне искә төшерү
1
Белем күнек.ныгыту
Күнегүләр эшләү
Инд.сорау
Диалог һәм монолог сөйләм күнек.ныгыту (диктантлар җыентыгы)
6к.34б.
9әд.
“Чит илләрдәге татарлар”темасы буенча ТЕСТ
1
Үткәннәрне кабатлау
Сорау,җавап
Инд.сорау
Монолог һәм диолог сөйләм күнек.үстерү (5,6 б)
_____
9 атна
9т.
Контроль эш №1.
1
_____
Аңлату,язу
Фрон.сорау
_______
_____
10ә.
Россиядә татар теле укыту
1
Яңа белемнәр үзләштерү
Әңгәмә,уку
Инд. сорау
Сәнгат.уку күнек.булдыру (35, 36 б)
Текстнын эчтәлеген сөйләргә
10 атна
10т.
Сыйфат
1
Лексик күнегләр эшләү
Аңлату,уку, язу
Инд.сорау
Диалог һәм монолог күнек.формалаштыру (36,37 б)
7к.37б.
11ә.
Татар теленең үзөйрәткечләре
1
Т.теленең үзөйр.белән таныштыру
Текстны уку,тәрҗемә итү
Фрон.сорау
Монолог сөйләм күнек. Формалаштыру (38,40,42,44 б)
Укырга һәм тәрҗемә ит
11 атна
11т.
Сыйфатларның ясалышы ягыннан төрләре
1
Белемнәрне ныгыту һәм формалаштыру
Аңлату,сүзлек өстендә эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.үстерү (43 б)
8к.44б.
12ә.
Беренче татар китаплары
1
Бер.татар китап.белән таныштыру
Әңгәмә,сорау,җавап
Инд.сорау
Диалог сөйләм күнек.камилләштерү (46,48 б)
Текстка карата 5 сорау язарга
12 атна
12т.
Сыйфатларның исемләшүе
1
Лексик грам.күнег.эшләү
Аңлату,язу
Фрон.сорау
Монолог сөйләм күнек.үстерү(47б)
13ә.
Татар басма әлифбасына 200 елдан артык
1
Татар әлифбассы белән таныштыру
Дәрес-әңгәмә
Инд .
Диалог.сөйләм күнек.ныгыту (48 б)
Текстны сәнгат.укырга
13 атна
13т.
Сыйфатларны кабатлау
1
Белемнәрне ныгыту һәм камилләштерү
Сорау,җавап
Инд.сорау
Монолог.сөйләм күнек.ныгыту(49 б)
5к.50б.
14ә.
“Россиядә татар теле укыту”темасы буенча ТЕСТ
1
Үткәннәрне кабатлау
Сорау,җавап
Инд.сорау
Диалог.һәм монолог сөйләм күнек.камилләштерү (8 – 10 б)
_____
14 атна
14т.
БСТҮ буенча Диктант
1
Контр.эш
Аңлату,язу
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.үстерү
Үткән.ка-батлау
15ә.
ТРның милли китапханәсе
1
Милли китапханә белән таныштыру
Сәнгат.уку өстендә эш.
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек. Формалаштыру 52 б
Текст эчтәлеге буенча сөйләшү
15 атна
15т.
Алмашлыклар
1
Яңа белемнәр үзләштерү
Аңлату,күнег эшләү
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм телен үстерү 53 б
7к.58б.
16ә.
Милли китапханәнең эшчәнлеге
1
Белемнәрне камилләштерү
Әңгәмә,сорау,җавап
Инд. сорау
Диалог.һәм монолог сөйләм күнек.ныгыту 58 б
Текст буенча диолог т.
16 атна
16т.
Билгесезлек алмашлык-ң килеш белән төрләнүе
1
Лексик күнег.эшләү
Аңлату,язу
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.ныгыту 62 б
5к.62б.
17ә.
“Кешене кеше иткән китап
1
Китап турында фикер алышу
Әңгәмә,сорау,җавап
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.ныгыту 63 б
Шиг.эчтә-леген сөйләргә
17 атна
17т.
Контроль эш №2.
1
Белемнәрне ныгыту
Парлап эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.камилләштерү
8к.66б.
18ә.
“Татарстан Респуб.Милли китапханәсе”темасы буенча ТЕСТ
1
Белемнәрен тикшерү
Сорау ,җавап
Инд.сорау
Монолог һәм диолог сөйләм күнек.үстерү 11-13 б
Үткәннәр. кабатлау
18 атна
18т.
Алмашлыкларның ясалышы
1
Контр.эш
Аңлату,язу
Фрон.сорау
Монолог сөйләм күнек.камилләштерү65,66 б
____
19ә.
Татар матбугаты
1
Укучыларны татар матбугаты белән таныштыру
Уку һәм сөйләү
Инд.сорау
Диалог сөйләм күнек.формалаштыру 68-70 б
Диологны тәрҗемә итегез
19 атна
19т.
Фигыль.Хикәя фигыль.
1
Яңа белемнәрне үзләштерү
Әңгәмә,сорау
Фрон.сорау
Монолог.күнек. үстерү 68,69 б
5к.69б.
20ә.
Татар журналлары
1
Тат.журнал.белән таныштыру
Аңлап уку өстендә эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.булдыру 72-74 б
Жур.сүзен кил.төр-
п,5җ язар.
20 атна
20т.
Билгесез үткән заман
1
Бил.үт.з.белән таныштыру
Аңлату,язу
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.үстерү 73,74 б
21ә.
Татар халкының әдәби журналы
1
Татар әдәби җурналлары турындатсөйләшү
Әңгәмә,сорау,җавап
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.камилләштерү75 -77 б
Укырга һәм эчтәлек .с.
21 атна
21т.
Тәмамланмаган үткән заман
1
Белемнәрне үзләштерү
Аңлату,уку һәм сөйләү
Инд. сорау
Диалог.сөйләм күнек.формалаштыру76 б
5к.77б.
22ә.
Казанның тарихи һәм истәлекле урыннары
1
Яңа белемнәрне үзләштерү
Уку һәм сөйләү
Фрон.сорау
Монолог сөйләм телен үстерү 80 б
Текст.эчт.буенча 5сор.төз.
22 атна
22т.
Күптән үткән заман
1
Лексик грам.күн.эшләү
Аңлату,сорау,җавап
Фрон.сорау
Монолог,сөйләм күнек.камилләштерү 78 б
6к.87б.
23ә.
Сөембикә манарасы
1
Сөембикә манарасы белән таныштыру
Әңгәмә,сорау.
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.үстерү 90 б
Сораулар-га җавап
23 атна
23т.
Киләчәк үткән заман
1
Белем күнек. формалаштыру
Аңлату,парлап эшәү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.ныгыту 91 б
5к.93б.
24ә.
Сынлы сәнгать
1
Сәгатьле уку өстендә эшләү
Сорау,җавап
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм телен үстерү 97 б
Текстны тәрҗ ит.
24 атна
24т.
Теләк фигыль
1
Яңа белемнәр үзләштерү
Аңлату,күнег.эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек. Булдыру 98 б
5к.99б.
25ә.
Танылган рәссам
1
Танылган рәссамнар белән танышу
Әңгәмә,сорау,җавап
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм телен үстерү 102 б
Рәссам сүзен кил.төр.5җ
25 атна
25т.
Шарт фигыльләр
1
Лексик күнег. эшләү
Аңлату,парлап эшләү
Инд. эшләү
Диалог.сөйләм күнек.камилләштерү 103 б
4к.104б.
26ә.
Китап бизәү сәнгате
1
Аңлап уку өстендә эшләү
Әңгәмә,уку
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.булдыру 109 б
Эчтәлек сөйләргә
25атна
26т.
Ярдәмче фигыльләр
1
Белемнәрне ныгыту һәм камилләштерү
Аңлату,күнег.эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.үстерү 110 б
3к.110б.
27ә.
Асылташлар дөньясына сәяхәт
1
Аңлап уку өстендә эшләү
Уку һәм сөйләү
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм телен ныгыту 113,114 б
Асылташ.сыйфат.әйт.
26 атна
27т.
Контроль эш №3.
1
Затланыш.фиг.белән таныштыру
Аңлату,язу
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.ныгыту
5к.115б.
28ә.
Татар тәңкәләре
1
Уку,сорау,җавап
Эңгәмә,парлап эшләү
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.булдыру 121 б
Текстны тәрҗемә итәргә
26 атна
28т.
Эш кәгазьләре
1
Эш кәгазьбелән таныштыру
Аңлату,язу
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм күнек.үстерү 124 б
Тәрҗ. Хәл-емтур.яз. килергә
29ә.
Халыкка багышланган гомер Ш.Мәрҗани
1
Мәгърифәтче Ш.Мәрҗани белән таныштыру
Әңгәмә,сорау,җавап
Фрон.сорау
Монолог.һәм диолог .сөйләм телен үстерү 140 б
Текстны сәнгат.укырга
27атна
29т.
Аналитик фигыльләр
1
Аналит.фиг.камил.истә калдыру
Аңлату,күнег.эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.ныгыту 142 б
3к.142б.
30ә.
Татар язучысы Гаяз Исхакый тормыш юлы
1
Г.Исхакыйның тормыш юлы белән таныштыру
Әңгәмә,уку,парлап эшләү, презентация
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм телен үстерү 157,158 ,159 б
Өзектәге фиг.белән җөм.төзеп языгыз
28 атна
30т.
Теркәгечләр
1
Теркәгечләр кулланып күнег.эшләү
Аңлату,җөмлә төзү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.ныгыту 151 б
2к.152б.
31ә.
Фатих Әмирхан тормыш юлы һәм иҗаты
1
Ф.Әмирхан.иҗаты һәм тормыш юлы белән таныш
Әңгәмә,сәнгат. уку өстендә эшләү
Фрон.сорау
Монолог.сөйләм телен үстерү 16-163 б
5к.162б.
29 - 30 атна
31т.32т.
Кисәкчәләр
2
Яңа белемнәрне үзләштерү
Аңлату,парлап эшләү
Инд.сорау
Диалог.сөйләм күнек.камил.153,154 б
5к.154б 6к.156б.
32ә.
Галимҗан Ибраһимов тормыш юлы һәм иҗаты
1
Г.И.тормыш юлы һәм иҗаты белән таныштыру
Әңгәмә,Аңлап уку өстендә эшләү
Фрон.сорау
Монолог.һәм диолог.сөйләм күнек. Формалаштыру 164-167 б
Өзекнең эчтәлеге буенча 6 сорау яз
31 атна
33ә.
Һади Такташ тормыш юлы һәм шигырьләре
1
Һ .Такташ тормыш юлы һәм шигыр.белән танышу
Сәнгат. уку өстендә эшләү
Фрон.сорау
Монолог.һәм диолог.сөйләм телен үстерү 168-171 б
5к.170б.
33т.
Контроль эш №4.
1
Белемнәрне ныгыту һәм камилләштерү
Аңлату,язу
Инд.сорау
Диалог.һәм монолог.сөйләм күнек.ныгыту
Үткән.ка-батлау
32 атна
34ә.34т..
Үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау
2
Алган белемнәрне ныгыту
Әңгәмә.сорау,җавап
Фрон.һәм Инд. сорау
Монолог.һәм диалог.сөйләм телен үстерү.
___
33 атна
Татар теленнән эш пргограммасы
Сыйныф– 10
Укытучы– Рәхмәтуллова Гөлгенә Иршат кызы
Сәгатьләр саны: барлыгы: – 68 сәгать ; атнасына– 2 сәгать.
Контрольдәресләр– 4 сәгать, тест – 2сәгать
Административ контрольдәресләр– юк.
Планлаштыру: “Рус телендә сөйләшүче балаларны укыту өчен укыту прграммасы” 1-11нче сыйныфлар .Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы,Кукмор, 2006
Дәреслек:– Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова Татартеле:Рус телендә сөләшүче балаларга татар теле 10 сыйныф өчен, Казан, «Мәгариф»нәшрияты, 2005
Өстәмә әдәбият:“Диктантлар һәм изложениеләр җыентыгы” 5-11 классов”, Казань, «Яңалиф» нәшрияты, 2006
«Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся», Казань, «Гыйлем»нәшрияты, 2008
«Контроль диктантлар һәм изложениеләр җыентыгы”, Казан, “Яңалиф” нәшрияты, 2004
Электрон дәреслек серии “Я изучаю татарский язык”
DVD диск «Кайтаваз»
Аңлатма язуы
Эш программасы статусы.
Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды, “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телеукыту программалары”на нигезләнеп төзелде.
Эш программасы структурасы.
Татар теленең эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.
Эш программасының эчтәлеге.
Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуның төп максаты һәм бурычлары.
- укучыларның гомуми белем мәктәбендә үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү һәм тирәнәйтү;
- тел күренешләрен танып белергә, чагыштырырга, гомумиләштерергә күнектерү;
- татар телен халыкның рухи, әхмакый, мәдәни хәзинәсе буларак аңларга ирешү;
- татар әдәбиятыннан алган белемне сөйләм телендә куллана белү;
- алган белемнәрне җанлы аралашу шартларында кулланырга өйрәтү;
- укучыларның орфографик, пунктацион граматолылык дәрәҗәсен камилләштерү.
Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.
Тыңлап аңлау. Укучыларның җанлы сөйләмне тыңлап аңлау күнекмәләрен камилләштерү; тыңланган мәгълүматка нигезлзнеп, күмәк аралашуда катнашу.
Сөйләү. Аралашу барышында коммуникатив максатка ирешү һәм үз фикерләрен эзлекле итеп белдерү; тормыштагы вакыйгалар, күренешләр турында хәбәр итү һәм фикер йөртү; укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген мөмкин кадәр эзлекле һәм аңлаешлы итеп сөйләү.
Уку. Танышу, эзләнү, өйрәнү, карап чыгу максаты белән уку төрләреннән файдаланып, төрле жанрдагы текстларны аңлап уку һәм интернет аша кирәкле мәгълүматны табып уку күнекмәләренә ия булу; укылган текстның эчтәлеген эзлекле итеп сөйләп бирү;
Язу һәм язма сөйләм. Бәйләнешле текстларны рус теленнән татарчага язмача тәрҗемә итү; тәкъдтм ителгән тема буенча чыгыш ясау өчен тезислар язу; аралашу ситуацияләрендә сөйләм үрнәкләреннән һәм гыйбарәләреннән файдалану.
Укыту планында 10 нчs сыйныфта татар теленнән һәм әдәбиятыннан атнага 2 сәгать вакыт бирелә. Татар теленнән тематик планны “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту программалары”на (Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова. Казан. “Мәгариф” нәшрияты. 2003) нигезләнеп төзедем. Программада 68 сәгать каралган.
10 нчы сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем – күнекмәләре.
1. татар теленең һәм әдәбиятының дөньякүләм тоткан урыны турында мәгълүмат бирү;
2. татар һәм рус телләрендәге аерым грамматик категорияләрнең тәңгәл килү-килмәвен белү;
3. татар теленең орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик, пунктицион нормаларын белү һәм, аларга нигезләнеп, телдән яки язма сөйләм күнекмәләрен булдыру;
4. аралашу ситуацияләренә бәйле лексик берәмлекләрне, аларның синонимнарын һәм антонимнарын төгәл һәм урынлы куллана белү;
5. татар теленең фразеологик берәмлекләрен таный һәм сөйләмдә куллана белү;
6. гади һәм кушма җөмләләрнең төрен белү;
7. татар җөмләсендә сөйләм яңалыгының хәбәр алдында урнашуын белеп, оештыру осталыгына ия булу;
8. татар һәм рус телләре арасындагы тарихи, мәдәни бәйләнешләр турында белү;
9. төрле чыгаганклардан ( фәнни-популяр текстлар, массакүләм мәгълүмат чаралары, интернет һ.б.) файдаланып, кирәкле мәгълүматны таба һәм башкаларга телдән яки язмаса җиткерә алу;
10. мәдәниара аралашу ситуацияләрендә әңгәмә кора алу;
11 тиешле (3500 - 4000 сүз) күләмдә татар сүзләрен яттан белеп, аларны телдән һәм язма сөйләмдә дөрес куллана белү.
Укыту – методик комплекты
1. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту программалары” (Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова. Казан. “Мәгариф” нәшрияты. 2003)
2. Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан. “Мәгариф” нәшрияты. 2003
3 Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова. . Татар теле. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 10 нчы сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен).
4. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова. Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар: 10 сыйныф өчен (рус телендә сөйләшүче балаларга) Казан – Тарих, 2003
Автор: Рахматуллова Гульгена Иршатовна